«Այսպիսի օրինագիծ իմ կարծիքով` անհրաժեշտ չէ». Տ. Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյան

Հաշվի առնելով «Ընտանեկան բռնության կանխարգելման եւ ընտանեկան բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության մասին» ՀՀ օրենքի նախնական նախագծի վերաբերյալ բուռն արձագանքը, ինչպես նաեւ նախագծի վերաբերյալ շրջանառվող տարակարծությունները՝ ՀՀ փաստաբանների պալատն այսօր նախաձեռնել էր թեմայի շուրջ կլոր սեղան-քննարկում:

«ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ԲՌՆՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՎԵԼԻ ՇԱՏ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՏԵՐՄԻՆ Է ԴԱՐՁԵԼ»

Քննարկմանը ներկա էր նաեւ Տավուշի թեմի առաջնորդ Գերաշնորհ ՏԵՐ ԲԱԳՐԱՏ եպիսկոպոս ԳԱԼՍՏԱՆՅԱՆԸ, որը ներկաներին նախ հիշեցրեց, որ այս օրինագիծը նորություն չէ, այն ժամանակին էլ է շրջանառվել եւ անընդհատ լրամշակման է ենթարկվել:

Իսկ այսօր հասել ենք այնտեղ, որտեղ կանք: Թե հիմա հնարավոր կլինի՞ օրինագիծը բարեփոխել, թե` ոչ, ապագան ցույց կտա: Այնուհետեւ Սրբազան հայրը ներկայացրեց օրենսդրական նախագծի վերաբերյալ իր մտահոգությունները. «Նախ ասեմ, որ միանշանակ պետք է ընդունենք, որ որեւէ մեկը որեւէ տեսակի բռնության կողմ չէ: Ի՞նչ տարբերություն, թե բռնությունը որտեղ է գործում՝ ընտանիքում, փողոցում, աշխատավայրում, եկեղեցում, պառլամենտում, ավագանու նիստին կամ որեւէ տեղ: Եվ հստակ կերպով կարող ենք ասել, որ դրա վերաբերյալ Քրեական օրենսգիրքը որոշակի լուծումներ ունի: Հետեւաբար, ընտանեկան բռնությունն, ըստ էության, ավելի շատ քաղաքական տերմին է դարձել` հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ այն ստիպում են թե՛ մեր երկրում, թե՛ ընդհանրապես որեւէ տեղ»:

«ՏՎՅԱԼ ՕՐԻՆԱԳԻԾԸ, ԼՈՒԾՈՒՄ ՉԻ ՏԱԼԻՍ ՀԱՐՑԻՆ»

Տ. Բագրատ Սրբազանը նաեւ նշեց, որ եկեղեցին քաղաքական, իրավական դաշտում չի դիտարկում ընտանիքին, այլ ընտանիքը եկեղեցու համար լուրջ աստվածաբանական, վարդապետական, հասարակական միավոր է. «Պետք է ասեմ, որ եկեղեցին այս իմաստով տվյալ փաստաթղթի կամ ընդհանրապես` գաղափարի հետ հարաբերվում է իր վարդապետությամբ եւ աստվածաբանությամբ: Եվ անկախ նրանից, թե ես ինչ կասեմ կամ որեւէ հոգեւորական, էական չէ, էական է եկեղեցու վարդապետությունը ու աստվածաբանությունը, որի վրա էլ հիմնված են լինելու թե՛ օրենքների քննարկումը, թե՛ զանազան այլ երեւույթներ, որոնք մեր հասարակական կյանքում տեղ են գտնում: Այս առումով երբ մենք դիտարկում ենք ընտանիքը, եկեղեցական հոգեւոր ընկալմամբ` այն երկուսի միությունը չէ: Աստված ստեղծել է մարդուն` կին եւ տղամարդ, այսինքն` տղամարդու եւ կնոջ միությունն է կազմում մարդը: Այս տեսանկյունից տվյալ օրինագիծը, լուծում չի տալիս հարցին, ինչպես սրանից տարիներ առաջ գենդերային հավասարության մասին էր խոսվում, ինչը մարդու աղճատման մասին էր»:

«ԻՆՁ ՀԱՄԱՐ ԱՅՍ ՕՐԻՆԱԳԾԻ ՓԻԼԻՍՈՓԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ ՍԽԱԼ Է»

Տավուշի թեմի առաջնորդը ներկաների ուշադրությունը հրավիրեց այն փաստի վրա, որ փորձ է կատարվում այս նախագիծը ներկայացնել կանանց իրավունքի լույսի ներքո, ապա անդրադարձավ նախագծի կոնկրետ դրույթների. «Օրինակ, հոդված 2-ի երրորդ կետում խոսվում է երեխայի շահերի առաջնահերության մասին: Ինչո՞ւ է երեխայի շահերն ավելի առաջնահերթ, քան» ասենք» հոր կամ մոր շահը, կամ պապիկի ու տատիկի: Եվ եթե ծնողները չկան, երեխայի շահերը որտե՞ղ են: Ինձ համար այս օրինագծի փիլիսոփայությունը սխալ է: Այո՛, ասում են, թե այս օրինագիծը երեխայահեն է եւ այլն ու ուզում են այսպիսով մարդասիրական պատկերի ներքո ներկայացնել: Բայց մի պարզ բան ասեմ` օրինակ, բժշկության կամ կենսաէթիկայի մեջ եթե հղի կնոջ առողջությանը վտանգ է սպառնում հղիության շրջանում, ուրեմն` հոգեւոր ընկալմամբ` ավելի լավ է պտուղը վերանա, քան` կինը: Այսինքն` կնոջ կյանքը պետք է խնայել` ի հաշիվ պտուղի, եթե վտանգ է սպառնում մոր առողջությանը կամ կյանքին: Այս պարագայում դրված է մոր շահը, որպես առաջնահերթություն, ոչ թե երեխայի, իսկ այս օրինագծի տրամաբանությամբ` երեխա՞ն պետք է լույս աշխարհ գա` մոր կյանքի հաշվին»:

«ԱՅԴ ԳՈՒՄԱՐԸ ՏՎԵ՛Ք ԸՆՏԱՆԻՔՆԵՐԻՆ, ԻՆՉՈ՞Ւ ԵՔ ԵՐԵԽԱՆԵՐԻՆ ԸՆՏԱՆԻՔԻՑ ՎԵՐՑՆՈՒՄ»

Տ. Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանը աստվածաբանական մեկնաբանություններից բացի, խոսեց նաեւ սոցիալական բաղադրիչի մասին. «Այսօր պաշտոնական տվյալներով` 35 տոկոս, եթե ոչ ավելի, մեր երկրում արձանագրված աղքատություն ունենք` ծայրահեղ աղքատ, կիսատ աղքատ եւ այլն: Այսինքն` այս օրինագծով պոտենցիալ դուռ է բացվել այս ընտանիքների հետ հարաբերության եւ այս ընտանիքներից եթե չասեմ երեխաներ օտարելու, այլ վերցնելու, այսպես ասած, ավելի ապահով պայմաններում տեղակայելու համար: Ափսոս սոցապնախարարությունից այստեղ մարդ չկա, հիմա հարց եմ տալիս`, ցերեկային, գիշերօթիկ խնամակալական կենտրոնների վրա տարեկան որքա՞ն գումար է ծախսվում մեր պետության կողմից: Իմ տվյալներով` ահռելի մեծ քանակի: Ինձ փոխանցված հավաստի տեղեկությունների համաձայն, այդ հաստատություններում յուրաքանչյուր երեխայի համար 3-5 հազար դոլարի սահմաններում ամսական գումար են տրամադրում: Այդ գումարը տվե՛ք ընտանիքներին, ինչո՞ւ եք երեխաներին ընտանիքից վերցնում: Եվ սրանով նաեւ յուրաքանչյուր ընտանիքում բազմազավակությունը կխթանվի: Այսօր մենք Տավուշի շրջանում ունենք 7-8 երեխաներ ունեցող ընտանիքներ, որոնց պայմանները բոլորովին լավը չեն: Ի՞նչ է սա նշանակում, ուրեմն` մենք որեւէ ժամանակ կարող ենք միջամտությո՞ւն կատարել այս ընտանիքներում»:

«ԿԱՆԽԱՐԳԵԼՄԱՆ ՄԵԾԱԳՈՒՅՆ ԱԶԴԱԿԸ ԿԱՐՈՂ Է ԼԻՆԵԼ, ԵԹԵ ԳՆԱՆՔ ՊԱՏՃԱՌՆԵՐԸ ՎԵՐԱՑՆԵԼՈՒ ՈՒՂՂՈՒԹՅԱՄԲ»

Խոսելով ընտանեկան բռնության կանխարգելման մասին, ինչը նաեւ վերոնշյալ նախագծի վերնագրում է արտացոլված` Բագրատ Սրբազանը նկատեց. «Որքան կարողացա ուսումնասիրել, այս նախագծում նվազագույն աստիճանի է կանխարգելումը: Իսկ մենք այսօր ի՞նչ ենք դիտում հեռուստատեսությամբ եւ զանազան այլ միջոցներով, տոտալ բռնություն է քարոզվում ամենուրեք: «Կիսաբաց լուսամուտները» դարձել են մեզ համար հետաքրքիր շոու` նստում նայում են, թե ուրիշի ընտանիքում ինչ է տեղի ունեցել: Եվ դա անընդհատ քաջալերվում է: Մեղքը միջավայրային է, եւ այն վերացնելու մասին պետք է մտածենք, մինչդեռ մենք ենք ստեղծում այդպիսի միջավայր: Կանխարգելման մեծագույն ազդակը կարող է լինել, եթե գնանք պատճառները վերացնելու ուղղությամբ: Բռնարարը մեր հերոսները, մեր հետաքրքրությունը չլինեն: Այսօրվա ամբողջ լրատվական դաշտը` լինի Հայաստանում, թե աշխարհում, զուտ վիճակագրությկանբ, բռնություն են քարոզում, դեպրեսիա, եւ մեր միջավայրն էլ ոչ մի բանով չի զանազանվում: Հետեւաբար, մեր գործողությունները պետք է միտված լինեն միջավայրը շտկելու: Այս օրինագիծը արդյո՞ք նպաստելու է դրան, չեմ կարծում: Զուտ հետեւանքները նման կլինի նրան, որ տան պատերը սվաղենք, բայց տուն սրանով չենք կառուցելու»:

Այնուհետեւ բարձաստիճան հոգեւորականը խոսեց օրինագծում առկա ապաստարանների խնդրի մասին` ընդգծելով, որ այդտեղ կոռուպցիոն մեծագույն ռիսկեր է տեսնում:

ՄԻՆՉԵՎ ԱՅՍՕՐ ՀԱՅ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ՏԵՍԱԿԵՏ ՉԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎԵԼ

Հատկանշական էր նաեւ Տ. Բագրատ Սրբազանի դիտարկումները նախագծի լեզվի վերաբերյալ, ինչի մասին ասաց հետեւյալը. «Պարզապես, պետք է ասեմ, որ լեզվի իմաստով ինձ ենթադրել է տալիս, որ այս տեքստը թարգմանություն է` տարիների ընթացքում լավ վերամշակված: Բայց մի բան բաց են թողել` օգտագործելով «բռնության ենթարկվածի նույնացում» արտահայտությունը: Չեմ հասկանում, հայերեն ի՞նչ է սա նշանակում, բայց սա էլ կարելի է սրբագրել, մեծագույն հանցագործություն չէ: Ուրիշ հասկացություններ էլ կան` «ուժեղ հոգեկան տառապանք», 100 մետրը չափելով` չմոտենալու պարագան, ենթադրյալ բեռնարարի մասին եւ այլն: Ընդ որում` յուրաքանչյուր անձին տեղեկանք տալու հնարավորությունն, անշուշտ, բարեփոխվել է նախորդի համեմատ, բայց նախագիծը չի ասում, որ իրավունք չունեք նաեւ յուրաքանչյուրդ տեղեկանք տալու: Այսինքն` յուրաքանչյուր մարդ յուրաքանչյուրի վրա կարող է տեղեկանք տալ, օրինակ, ես չեմ սիրում այսինչին եւ իր դեմ տեղեկանք եմ տալիս: Զավեշտացնում ենք, բայց հնարավոր տարբերակ է, մնացած դեպքերի մասին էլ չեմ խոսում»:

Եզրափակելով խոսքը` Տ. Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանը տվեց նաեւ այս օրերին քննարկվող կարեւոր հարցերից մեկի պատասխանը. «Ես Հայ եկեղեցու պաշտոնական տեսակետ չեմ ներկայացնում եւ մինչեւ այսօր էլ այն չի ներկայացվել: Վստահ եմ, որ ակնկալիքներ կա եւ այդ քննարկումները տեղի են ունենում, իսկ առաջիկայում էլ հավանաբար մեր որոշակի կեցվածքը կհայտնենք այս օրինագծի վերաբերյալ` թե՛ մասնավոր խոսակցությամբ, թե՛ հրապարակայի: Ըստ իս, այս փուլում, այսօրվա իրավիճակում կարելի է բռնության դեպքերը կարգավորել զանազան գործող օրենքներով` ընտանեկան, քրեական եւ այլն: Այսպիսի համապարփակ օրինագիծ իմ կարծիքով` անհրաժեշտ չէ»:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ