Քաղաքում մարդ չի մնացել, որ մի հատ էլ մեղավոր կամ անմեղ լինեն

Ծխելու բան չունեի: Սիրտս պայթում էր, ուզում էի: Տան, բոլոր դարակները հերթով բացել ու թափել էի հատակին… չկա, ծխելու չկար: ՈՒտում էի, մորս պատրաստած կարտոֆիլի տապական, հետո ցնորվում, անհետանում, մեռնում էի` ետ գալիս: Խոտի հոտը բաց պատուհանից քիթս էր մտել, գրգռվել` ընկել էի տանը… ուզում էի, մեռնում էի ուզելու ցանկությունից:

Արդեն հինգ րոպե դռանս ոտքերով հարվածում էին: Աչքերս սրբեցի, խոնավ աղահամ կաթիլներից` բացեցի դուռը: Չէի ճանաչում: Տեսողությունս տեղը չբերեց հյուրընկալվողին: Շիշ հավաքողն էր, որ ինձ նման անջո էր օրվա մեծ մասը: Եթե չնվնվար, չէի ճանաչի ու հերթական անգամ կխնդրեի ներկայանալ:

Հավատա` ծխելուց հետո ոչինչ չես ուզում, չես անհանգստանում, չես հիշում հարազատներիդ, եղբորդ` ում տանը սպանել էին տարիներ առաջ ու մեքենայի մեջ վառել: Թղթամոլությունն ու շքեղ ապրելու ցանկությունը խստիվ օգտակար ու նպատակահարմար էր դարձել նրա համար, ինչը այս դեպքում` ծխելը, առանց որի կմեռնեի… կտակիս մեջ, մեծ- մեծ տառերով գրում եմ.

«Ոչինչ չումեմ տալու, հարստություն ու դրա նման կեղտոտ բաներ, որի համար նախօրոք ներողություն կխնդրեմ, ցանկություն շատ ունեմ, մինչդեռ շքեղ կարողություններ չունեմ ու կուզենայի ինձ մի քիչ հարգող մարդը կատարի վերջին ցանկությունս: Մեռնելուց հետո մարմինս վառել ու վառված մոխիրը շաղ տալ իմ քաղաքի մաքուր օդի, մաքուր փողոցների, մաքուր բնության մեջ, որ գոնե մեռնելուց հետո մարմինս չգտնի հողն ու չապականի, չայլանդակի իր գոյությամբ մյուս ննջեցյալներին: Այսպես ավելի հանգիստ կլինեմ… կմնամ քաղաքիս հետ, կարժեվորվի բնությունն ու միտքս, որ այժմ գետնին թավալ տալով ծխելու բան է ման գալիս… չկա, լաց չլինեք, բանաստեղծություններ կարտասանեք, կերգեք… ուրախ տրամադրությամբ կտանեք ու կվառեք մարմինս, չէ որ երանի էր ինձ համար մահը»…

Քնում էի աննորմալ մարդուն հատուկ ժամերի: Ամբողջ գիշեր գիրք էի կարդում, հեռուստացույց նայում ու զզվում հայկական բոլոր ալիքներից, որտեղ քարոզում էին մարդ սպանել, գողանալ, լացել ու նման հակամշակույթի ֆարսային մշակումներով աղբը լցնում էին հեռուստացույցի փոքրիկ արկղիկի ներսում ու բոլորին պարտարդրում ` նայել, սովորել, քնել, երազել ու նման ախմախ բաներ… Քնում էի առավոտը, երբ լույս կար ու արթուն էր բնությունն ու մարդը… իսկ գիշերը իսկական ապրելու ժամ էր… սեքսից ավելի հաճելի էր խոտը, ծխում ես անջատվում, նստում, սպասում… գրում եմ, ինչ մտքումս կա, հետո կասկածում եմ, թե որտեղից ինձ այս մտքերն ու ապրումները:

Ես, «մարդ չէի», ես, չէի գտել մարդ լինելու գաղափարական արժեքները, ինչպես ասում են հոգեբաններն ու գրքերը` առհասարակ: Անջատված, անբարեհույս, անփույթ, անգործ եմ` հոնորարների հույսին… ով սիրում էր լավ ուտել ու ոչինչ բացի համեղ ուտելուց… չէր հերիքում ֆինանսական վիճակը, որ ավելի հետաքրքիր դարձնեի օրս:

Գիշերը փողոց եմ դուրս գալիս: Մեջս մի քանի ումպ կոնյակ կա, տաքացել, վառվում, պայթում է ոտքերս, լեզուս… մեջս ամեն բան անձև է ու անմեկնելի… ուզում եմ` խոտ… ստեղծագործելու համար, չմտածես «նարկոմանյայով» եմ զբաղվում:

Այսօր եղբորս քսան տարին է: ՈՒղեղս սթափ է: Կանգնել եմ նայում, ապաշխարում: Ծնունդը Աստծո գոյության սկիզբն ու շարունակությունն է, որտեղ չի փչացնում գոյության ընթացքը, պետք է սթափ նայել աշխարհին ու լինել բանական: Չեմ մտածում, քայլում եմ ու չեմ գտնում:

Խոտը վերջացել է… տեսնես հետո ի՞նչը կփրկի, կազատի գլուխս այս սահմանափակ ու տաղտուկ մտքերից: Այս հիվանդ, փոքրիկ քաղաքում դժվար էլ խոտ գտնես, մենթերի միջից ծանոթ մարդ պետք է գտնել, ով առանց առք ու վաճառքի պայմանագրի մի բուռ խոտ կտա ու կազատի իրեն մեղքից… մենթերի մեջ մարդ չկա… խոտի գործը քաղաքում կանգնած է, հիմա անմեղ մարդ են ման գալիս մենթերը գրպանները ծխելու բան գցեն, հետո կանգնեն գլխին… Քաղաքում մարդ էլ չի մնացել, որ մեկ էլ մեղավոր կամ անմեղ լինեն` մեղավորն էլ եմ ես, անմեղն էլ… աշխարհի բեռը առել եմ ուսերիս` ճկել, ծանրացել, մթերել եմ աշխարհս… մնում է հրեշտակին գտնել, ազատել վեցգլխանի հրեշից:

Պայծառատեսի նոր հակումներն իմ մեջ առած մտնում եմ գրախանութ` գիրք գնելու… գրքերը թանկացել են, իսկ իմ նման սակավ կարողության տեր մարդու գրպանի համար դժվար է գիրք գնել, ինչքան էլ, որ մեռնես գիրք կարդալու ցանկությունից… գլուխս առել դուրս եմ գալիս… քաղաքից բավականին հեռացել եմ: Էլ չեմ ուզում լինել այս մի կտոր նողկալի գաղջի, հեղձուցիչ ծանծաղուտի մեջ… խոտ եմ ուզում , որ շատ բան չնկատեմ, չհասկանամ… տարօրինակ աչքերով մի նայիր ինձ, ճիշտ եմ ասում, եթե ամբողջ կյանքդ սթափ ապրես, պետք է գլուխդ առնես ու անցավ մեռնես, իսկ քանի որ չես ուզում, պետք է խոտերով և ոչ թե խոտաբույսերով թեթևացնես գլուխդ… թունավոր, ճղճիմ «միջատներից» պաշտպանվելու համար:

Ամողջ գիշեր փողոցում պատերի տակ քարշ եկա… հիմա, եթե ինձ խմելու տամ` կմահանամ, որովհետև կամ պետք է ծխել կամ խմել: Արդեն մի քանի ամիս չեմ խմել, ուրիշ ձև չկա… խմել եմ, ընկել փողոցները… լացացրեց օղին, դրա համար էլ չէի ուզում խմել, ավելի ծանրացավ գլուխս… հիշեցի եղբորս, չէ հանգիս է պետք նրան, նրան պետք չէ անհանգստացնել:

Հաջորդ օրը լուսացել էր, իսկ ես դեռ տուն չէի հասել: Մարտի ութն էր: Չհիշեցնեմ` կարծում եմ կհիշես ինչ օր է: Կանանց դեմքն ու աչքերը արդեն խոսում էին իրենց լքված լինելու, տղամարդու կողմից անտեսված լինելու մասին, բայց ոնց որ տղամարդկանց ձեռքերին ծաղիկներ եմ տեսնում, ոգևորվում եմ, լավ եմ զգում, գոնե տարին մեկ կինը իրեն գոնե կին կզգա, կհասկանա երևի ուշադիր, սիրված լինելու մասին… ատում եմ վարքերն ու բարքերը, ձևականութ:

Արթուր ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ