Նահապետ Քուչակ. Հայրեններ
Նմանատիպ
1.
Էրնեկ ես անո´ր կու տամ, որ առեր իւր եարն է փախեր,
Ոնց որ ըզկամուրջն անցեր, ջուրն ելեր, զկամուրջն է տարեր.
Ձընիկ – եղեմնիկ եկեր, զոտվընուն հետքն է կորուսեր.
Առեր, ի պաղչան մըտեր, ցորեկով զդընչիկն է պագեր:
2.
Քանի դու ինձի էիր, նայ կանաչ ու ցօղն ի վրայ.
Երբ դու որ յիսնէն ելար, ձիւն երեկ` եղեմն ի վըրայ.
Թէ այլվ´ի ի յի´ս դառնաս ու կենաս խելացդ ի վըրայ.
Երթամ, բարկ արե´ւ լինամ, գամ, կանգնիմ կամարիդ վըրայ:
Լոյս ծագեմ ի քո վըրայ, որ սաստի´կ ձիւնըն վերայ:
3.
Ուր էիր, ուսկի՞ց եկար, քան զամէն ծաղիկ դու պայծառ.
Եկիր ւ´ի հոգիս մըտար, չես ի տար պահիկ մի դադար.
Սըրտիս մէջն ի ժուռ եկար, ւ´ելնելու ճարա´կ չի գըտար.
Զարկիր ի գըլխուս վերայ, ւ´աչերուս ի վար թափեցար:
4.
Այս աստընվորիս վերայ երկու բան ողորմ ու լալի.
Մէկ` որ սիրոյ տէ´ր լինի, Մէկ` որ գա´յ ըրողն ու տանի:
Մեռածըն գէմ չէ´ լալի, որ ունի զիւր խոցն ալանի.
Եկէ´ք, զողորմուկս տեսէք, ոչ մեռած է, ոչ կենդանի
5.
Աչերդ է ծովէն առած, եւ ուներդ է ի թուխ ամպէն.
Այդ քո պատկերքդ սուրաթըդ ի վարդին կարմիր տերեւէն.
Ուր որ դու կանգնած լինիս, չէ պատեհ վառեն մոմեղէն.
Ծոցուդ լոյսըն դուրս ծագէ, գէմ ելնէ մեռելն ի հողէն:
6.
Սո´ւտ է, որ կ´ասեն, եղբա´րք, թ´ընտանի կաքաւ չի լինի.
Մէկիկ մ´ես երէկ տեսայ, – ւ´երնեկ է զիր տէրն որ ունի.
Իր օնքն էր ղալամով քաշած, ւ´իր բերանըն շաքարով ի լի.
Զմեռելն այլ ի գիրկն առնու, ի ծոցուն հանէ կենդանի:
7.
Լուսի´ն, պարծենաս, ասես. Լուս կու տամ ես աստընվորիս:
Ահա´ հողեղէն լուսին ի գըրկիս´ւ երեսն երեսիս.
Թէ չես աւատալ այս գերուս, յե´տ տանեմ ըզփէշ կապայիս,
Վախեմ` սիրոյ տէր լինիս, լուս պակա´ս տաս աստընվորիս:
8.
Ի՞նչ անեմ, կամ ի՞նչ լինամ, յո´ւր տեսնում աղւոր, նայ սիրեմ,
Թէ զյաւիտենից պատճառն եմ ուսել, ես երթամ, ասեմ,
Զաղէկըն այլ գիրկս առնեմ, ւ´աստուծոյ երթամ, ցըցընեմ,
– Զաղէկըն դո´ւ ստեղծեցիր, ինձ յէ՞ր մեղք դընես, թէ սիրեմ:
9.
Լուսինն ի սարէն փըրթաւ, ի´նքն ու իւր աստըղըն ի հիտրաց.
Զաղուորն ի գիրկըս առի, պագ առի երկուքս ի հիտրաց.
Ըստեղծողն իր բերնովն ասաց. Մի´ թողուր զատ եարդ ի ձեռաց.
Հընցկուն պէլըման աղուոր չե´մ ստեղծեր երկուքն ի հիտրաց:
10.
Հընցեղ եմ ի քո սիրուդ, որ տըղեկըն ծիծ չէ կերել.
Մարիկըն վաղուց մեռել, ու տըղեկն որբուկ մընացել:
Ջուր տուր իմ ծարաւ լերդիս, քո սիրուդ ի տապն եմ ընկել.
Խօսէ´, որ առնում իխրար, ես յետի նէֆէսս եմ եկել:
11.
Ես ան հաւերուն էի, որ գետինըն կուտ չուտէի.
Թըռչ´ի երկընօքն երթ´ի, թէ սիրոյ ակնատ չընկնէի.
Ակնատն ի ծովուն միջին`էր լարած ‘ւ ես չգիտէի.
Ամէն հաւ ոտօքն ընկնէր, ես ոտօքս ու թեւս աւելի:
12.
Ա´յ, գընա´, չի պիտիս դուն ինձ, լուկ պեզա´ր իմ սիրտս ի քենէ.
Զերայ խոցեցիր դուն զիս, լուկ վերցաւ սիրտըս ի քենէ.
Թէ գան ու զքեզ ջուր ասեն, կամ ջըրին ճարակն ի քենէ´,-
Տարեկ մի ծառուած կենամ, չի խըմե´մ կաթիկ մ´ի քենէ:
13.
Երբ որ ես պըզտիկ էի, կանչեին ինձ ոսկի տըղայ.
Մեծցա, սիրու տէր եղայ, երեսիս գոյնըն կու գընայ.
– Մանկտի՜ք, ձեր արեւն ասեմ, որ սիրուն` քարըն չի դիմնայ.
Սիրուն` քար ւ’երկաթ պիտի, պողպատէ դըռնակն ի վերայ:
14.
Այդ քո ստեղծողիդ համար, երբ քայլես, զուներդ մի´ շարժեր.
Այդ քո աչերուդ խընճերն`շատ մարդու աիւն է խըմեր.
Խօշ եա´ր, արեւուդ համար, որբուկ եմ, զիս մի´ լացըներ.
Տըղայ եմ, չեմ ի կենար, զիս ի քո կրակըդ մի´ ձըգեր:
15.
Ես աչք ու դու լոյս, հոգի, առանց լո´յս` աչքըն խաւարի.
Ես ձուկ ու դու ջուր, հոգի, առանց ջո´ւր` ձուկըն մեռանի.
Երբ զձուկն ի ջրէն հանեն ւ’ի այլ ջուր ձըգեն, նայ ապրի,
Երբ զիս ի քենէ զատեն, քան զմեռնելն այլ ճար չի լինի:
16
Հանցգուն եմ ի քո սիրուդ, զինչ ամպերըն կ’առնեն շառափ.
Զայդ երկիրն ամէն գիտէ, սիրօյ տէր եմ հետ քեզ խարապ.
Այս իմ նենգաւոր աչերս չի կենար մէկ պահ մի պարապ.
Կուլայ, զօրն ըզքե´զ կ’ուզէ, չի´առներ այլ մարդու տօլապ:
17.
Կօզա´լ, մի´ հագնիր կապուտ, մի´խաղար ու տար թեւերուդ.
Մի´ գար ւ’ի դըռնովն անցիր, մի´ ճօճար, կօզա´լ, արեւո~ւդ.
քո հարն ալ շատ վարձկ արեր, շատ կարմունճ կապեր գետերուն.
Դուն ալ մէկ վարձկունք մ´արա, պագ մը տուր դընչիդ մօտերուն:
18.
Կարմի´ր ճերմակ երես, ա՜մ քանի՞ դու զիս պիտ էրես.
Քանի որ մէջիս նըստիս, ուներովդ հետ ինձ զըրուցես.
Կոճկեկդ այլ արձակ այնես, ու ճերմա´կ ծոցըդ ցըցընես.
Կու վախեմ` թողուս, ելլես, ու ծոցէդ մահրում մընամ ես:
19.
Ի՞նչ անեմ, կամ ի՞նչ լինիմ, տէր չունիմ, որ գայ զիս ձենէ.
Ո´չ ունիմ համբերութիւն, որ լըռեմ սահաթ մի քենէ.
Հանցեղ եմ ի քո սիրուդ, զինչ ամառ ծաղիկն ի ջըրէ.
Խեղճըն ի յերկինք ի վեր պաղատէր թք կաթ մի կաթէր:
20.
Իմ սիրտս ի քո վառ սիրուդ`զէտ աշնան ղազէլ կու դողայ.
Արտսունք ի յերեսս ի վէր`զէտ գարնան անձրեւ կու ցօղայ.
Հոգիս ի յիսնէ ելաւ, մէկ մի քո ծոցոյդ ճար արա.
Ծոցիկս է ծոցիդ սովոր, այլ ընդ ո՞ր երթայ, մեկ ասա´:
21.
Պաղչայ մի տընկեր եմ ես, թ’ի՞նչ աղէկ մորճեր կայի ի ներս.
Սընուցի ւ’ի հասք բերի, խըլեցին զայն, ու կուլամ ես.
Զէտ մանկակորուստ կաքաւ`ի լեռներեն ի շուրջ կուգամ ես.
Լըսեր եմ` ակնա´տ ունիս, բեր լարէ´, գամ ընկնիմ ի ներս:
22.
Երթա´մ, չի կենա´մ ի հոս, ուր երթամ, հոն ա´լ չի կենամ.
Երթամ քանց Հոռոմն ի վար, վըտարի´մ, այլ իսկի չի գամ.
Թէ գան զիմ տեղըն ասեն, նայ, հեռու եմ, ա´յլ հեռանամ.
Թէ գան ու զքո տեղն ասեն, նայ, զինճիլն եմ, կըտրեմ ու գամ:
23.
Ե´ւ, ե´կ դու ի քո տանէն, զինչ ելնէ արեւն ի մօրէն,
Ծագէ լոյս ի քո ծոցէդ, զինչ գարնան կայծակն ի յամխէն.
Շատ երէց ու աբեղայ իջուցեր քո սէրն ի բեմէն.
զիս այլ սիրու տէր արիր, ու հանիր իմ հօրն ի տանէն:
24.
Դեղնել եմ խընկիդ նըման, գունատել եմ զէտ ըզզաֆրան.
Չի գիտեմ` քո սէ՞րդ արել. թէ՞ եկել է օրս ի մահուան:
Ասցին, թէ դու դեղ ունիս, տուր ինձի, որ կենդանամ.
Թէ չէ` կու մեռնիմ, գընամ, գան ասեն քեզ մարդասպան:
25.
իտես, որ դուն պարծեցար, թէ` «Ճերմա´կ ծոցըս քեզ ծառայ»,
Յետև փոշման եղար. խըրատն ո՞վ երետ` մեկ ասա:
Ինձ խիփն ու ղուսայ կու գայ`քո ծոցուդ ա´յլ մարդ տիրանայ,
Պագնէ զիմ պագած տեղիքն, լուկ դընէ զերեսն ի վերայ:
26.
Թուխ աչք եւ ունքեր ունիս, լայն ճակատ ու կարմիր երես.
Այդ ճերմակդ որ դուն ունիս, ըզշամամ ծըծերդ որ ի ներս,
Մեռնիս, այլ անդին երթաս, զայդ ճերմակ ծոցիկդ ի՞նչ անես,
Զամէնըն որդե´րն ուտեն, – դու է՞ր զիս մահրում կու պահես:
27.
Ելայ, ես ի քեզ եկի, քեզ յիսնէ կարօտ գիտէի.
ալըս քեզ դիժար թըվաց,- ես ի յիմ միտքս անդիճեցի:
Մի´ լար, մի´ տըրտում կենար. մի´ հաշվիլ զօրըս քեզ տարի.
Ան ոտքն որ ի հոս իբեր, նա կարէ, որ ա´յլվայ տանի:
28.
Քնաի~ ու քանի~ ասեմ. «Զիմ եարին կապան կարեցէք.
Արեւն իւր երե´սք արէք, զլուսընկան աստառ ձեւեցեք.
Թուխ ամպն այլ բամպակ արէք ւ’ի ծաւեն դերձան քաշեցէք.
Աստղերն այլ կոճակ արէք, զիս ի ներս ողկիկ շարեցէք»:
29.
Բանիկ մի ղալատ արի, որ զօձո´ւն ձագըն սիրեցի.
Խիստ վըստահութիւն արի, որ օձուն դո´րըն գընացի.
Ձագուն մայրն ի դուրս երեկ, զիս խայթեց, և նըստայ լացի:
Արժա´ն եմ ես այս լացիս,- ո՞վ եղեր օձուն սիրելի:
30.
Զաշխարհս ես ի ժուռ եկի, ա´յ հոգեկ, որ այլ չի մընաց.
Ասցի, թէ գըտնում հանց եար, ա´յ հոգեկ, որ այլ չէ սիրած:
Եկի հանց եարի մ’առի, որ սիրած է’վ այլւ’ի թողած.
Զի՞նչ շահ է իմ շատ դատիլս, երբ այլոց ի ծոց ես պառկած:
31.
Այ իմ մարգարտէ շարոց, որ յոտից մատանց հուր ու բոց.
Կըրակն ըզքո մարն երէ, որ տարաւ, երետ զքեզ այլոց.
Դատ ու դատաստան պիտէր ի Հռոմանց տունըն ւ’ի Հայոց,
Երթի, դատաստան կանգնի, չըթողի զքեզ այլ մարդու ծոց
32.
Ով որ ճերմակ ծոց ունի, թող կապոյտ շապիկ հագընի.
Կոճակն այլ արձակ թողու, ով տեսնու` սըրտիկն արունի.
Երթամ աղաչեմ զաստուած, լեղակին հունտըն հատանի.
Ո’չ նա այլ կապոյտ հագնի, ո’չ մանկան սիրտըն արունի: