«Կյան­քում խղճմ­տան­քես զատ ես ճա­նա­չե­ցի եր­կու այլ դա­տա­վոր­նե­րի ևս՝ Աստ­վա՛ծ և ժո­ղո­վու՛րդ»

«Կյան­քում խղճմ­տան­քես զատ ես ճա­նա­չե­ցի եր­կու այլ դա­տա­վոր­նե­րի ևս՝ Աստ­վա՛ծ և ժո­ղո­վու՛րդ»

«Աստ­ծո հող­մա­ղաց­նե­րը ա­ղում են հան­դարտ, բայց շատ մանր։ Հա­յաս­տա­նի նախ­կին պե­տանվ­տան­գու­թյան նա­խա­րար Կրի­մյա­նը գն­դա­կա­հար­վել է որ­պես դա­վա­ճան։ Այդ գա­զա՛­նը գե­րեզ­մա­նեց ինձ» (ՆԺԴԵՀ, Եղ­բորն ուղղ­ված նա­մա­կից)։

«Կյան­քում խղճմ­տան­քես զատ ես ճա­նա­չե­ցի եր­կու այլ դա­տա­վոր­նե­րի ևս՝ Աստ­վա՛ծ և ժո­ղո­վու՛րդ։ Ա­ռա­ջի­նի դեմ մե­ղան­չե­ցի…» (ՆԺ­ԴԵՀ, Հա­տըն­տիր, Բան­տա­յին գրա­ռում­ներ)։

«Մեր օ­րե­րի հա­կակ­րոն հո­վե­րը պի­տի բա­ցատ­րել մարդ­կա­յին տի­պի հոգևոր ան­կա­տա­րե­լու­թյամբ։ Ա­ռողջ հո­գե­վի­ճակ չէ՛ անկ­րո­նու­թյու­նը։ Մար­դը միշտ էլ նա՛խ հե­ռա­նում է իր նման­նե­րից և ա­պա հե­տո՝ իր Աստ­ծուց։ Ո՛վ հե­ռա­նում է կրո­նից՝ անձ­նաս­պա­նո­րեն կտ­րում է իր զար­կե­րա­կը։ Իր Ա­րար­չի դեմ գոր­ծո­ղը պի­տի չքաշ­վի գոր­ծել և իր նման­նե­րի դեմ» (ՆԺ­ԴԵՀ, «Ռազ­միկ» թեր­թի թղ­թակ­ցին տր­ված հար­ցազ­րույ­ցից)։

Ինչ­պես հայտ­նի է` խղճմ­տան­քը Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյան ժո­ղովր­դա­կան ըմ­բռ­նումն է: Խղճմ­տանք ու­նե­նալն իսկ` քո ներ­սում Աստ­ված ու­նե­նալ է նշա­նա­կել և նշա­նա­կում:

Անխղճմտանք մար­դը նշա­նա­կել ու նշա­նա­կում է` ա­նաստ­ված մարդ: Ան­գամ Աստ­ծո Հին կտա­կա­րա­նա­յին օ­րեն­քի ու պատ­վի­րան­նե­րի հետևորդ­նե­րը շատ հե­ռու են Ճշ­մա­րիտ Աստ­ծուց, քան Քրիս­տո­սով խղճմ­տանք ու­նե­ցող մար­դիկ, ո­րոնք Սուրբ Հո­գուց եր­կն­քի որ­դի լի­նե­լու ճա­ռա­գայթ ու­նեն ի­րենց մեջ խղճմ­տանք ան­վա­նու­մով: Նժ­դե­հի ի­մաս­տա­սի­րա­կան գր­վածք­նե­րը, մեծ մա­սամբ, Աստ­ծո Հո­գով ե­ղած հայտ­նու­թյուն­ներ, ճա­նա­չում­ներ, վկա­յու­թյուն­ներ են, հոգևոր պայ­ծա­ռա­տե­սու­թյան վրա հիմն­ված հա­մո­զում­ներ, հա­ճախ՝ ան­կաս­կա­ծե­լի վս­տա­հա­րան­նե­րի վե­րած­ված բա­նա­կան ոս­կի­ներ, հս­տակ խղճմ­տան­քի ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րով, որ նշա­նա­կում է` Տերն է ապ­րել նրա մեջ։ Եվ հա­վատ և հույս ու­նենք, որ Նժ­դե­հի նշած «Աստ­ծո հող­մա­ղաց­նե­րը» մի օր էլ պի­տի «Մանր ա­ղան» հայ­կա­կան հոգևո­րի, Հոգևոր Հա­յաս­տա­նի դեմ ե­ղած բո­լոր ո­րո­գայ­թա­յին հար­ցե­րում, որ­սա­լով և վնա­սա­զեր­ծե­լով այդ ո­րո­գայթ­նե­րը լա­րող­նե­րին:

Եվ, ցա­վոք, երկ­րա­վոր քա­ղա­քա­կա­նու­թյան դաշ­տում այ­սօր քչերն են ճա­նա­չում Աստ­ծուն որ­պես դա­տա­վոր, ինչ­պես Նժ­դեհն էր ճա­նա­չում: Սա­կայն որ­քան էլ ու­շաց­նի, Աստ­ված մա­հա­ցու մեղքն ու հան­ցան­քը ան­պա­տիժ չի՛ թո­ղել և չի՛ թող­նի, վս­տա՛հ և վս­տա՛հ ե­ղիր, վս­տա­հեց­նում է Նժ­դե­հը։

Ա­ռա­քե­լա­կան թղ­թե­րից գի­տենք, որ Աստ­ված հա­ճախ ու­շաց­նում է դա­տաս­տա­նը, որ­պես­զի ա­վե­լի մեծ թվով ա­պաշ­խա­րող­ներ, ի սր­տե դար­ձի ե­կող­ներ լի­նեն, որ նշան է թե. «Աստ­ծո հող­մա­ղաց­նե­րը հան­դարտ են ա­ղում»։ Սա­կայն մեծ հան­ցա­գործ­նե­րի հա­մար համ­բե­րու­թյան ժա­մա­նա­կը լրա­նա­լիս. «ա­վե­լի մանր են ա­ղում», այ­սինքն՝ պա­տիժն ա­վե­լի մեծ է լի­նում, ո­րով­հետև ոչ թե միայն մարմ­նի սպան­դի են ար­ժա­նա­նում, այլ նաև հոգևոր դա­տաս­տա­նի, որ ա­վե­լի սաս­տիկ շա­րու­նակ­վում է մարմ­նի մա­հից այն կող­մում էլ. հա­վա­սար հո­գու դեմ կա­տա­րած հան­ցանք­նե­րին (հայ­հո­յանք­նե­րին), որ Հի­սու­սի խոս­քի հա­մե­մատ.

«Ոչ այս աշ­խար­հում է ներ­վում և ոչ մյու­սում (մա­հից այն կողմ էլ)»։ Օ­րի­նակ. Պետ­րոս Ա­ռա­քյա­լի դա­տե­րից մե­կի ժա­մա­նակ Սուրբ Հո­գուն խա­բող ա­մու­սին­նե­րը մե­ռած ըն­կան Ա­ռա­քյա­լի ոտ­քե­րի ա­ռաջ։ Սրանց դա­տաս­տա­նը, սա­կայն, պի­տի շա­րու­նակ­վեր մա­հից այն կող­մում էլ, ո­րով­հետև Սուրբ Հո­գուն էին ստել։ Իսկ ստե­լու մա­սին մեծ Նժ­դեհն ի­րա­վամբ ա­սում է.

«Ստե­լը հայ­հո­յու­թյուն է»։

Այս բա­նա­լիով, երբ ըն­թեր­ցում ենք Հի­սու­սի Խոս­քը, թե. «Ա­մե­նայն մեղք ու հայ­հո­յու­թյուն պի­տի ներ­վի մարդ­կանց որ­դի­նե­րին, բա­ցի Սուրբ Հո­գու դեմ ուղղ­ված հայ­հո­յու­թյու­նից», ա­պա հաս­կա­նում ենք, որ Նժ­դե­հի խոս­քը նման ուխ­տադ­րուժ ստի և նման հայ­հո­յու­թյան մա­սին է:

«Ստե­լը հայ­հո­յու­թյուն է»։

Սքան­չե­լի՜ ի­մաս­տու­թյամբ է ա­սե­լի­քը գտն­ված: Բազ­մա­թիվ մաք­րա­մոլ թվա­ցող պոռ­նիկ­ներ և ի­ժաց զա­վակ­ներ պի­տի բռն­վեն «Աստ­ծո հող­մա­ղաց­նե­րի» Նժ­դե­հյան Աստ­վա­ծա­շունչ այս պայ­ծա­ռա­խո­սու­թյամբ:

Ինչ­պես Նժ­դե­հի և հո­գով այլ ու­ժեղ­նե­րի դեպ­քում ենք տես­նում, Աստ­ծո սի­րե­լին կա­րող է ան­գամ բան­տում, շղ­թա­նե­րի մեջ էլ հաղ­թել աշ­խար­հին: Հո­գով ա­զատ լի­նե­լով է հաղ­թում:

Հո­գին ա­զատ է շղ­թա­նե­րից: Բայց ա­զա­տու­թյան մեջ գտն­վող­ներ կան, ո­րոնց Տե­րու­նա­կան ա­հա­սար­սուռ դատն է սպաս­վում` ան­դե­նա­յին պատ­ժով, ե­թե ի­րենց ըն­ձեռ­ված ա­պաշ­խա­րու­թյան ժա­մա­նա­կը ի բա­րին չգոր­ծադ­րեն, ե­թե եր­կյու­ղով չբա­րե­գոր­ծեն, ե­թե չա­րա­շա­հեն, ե­թե չգոր­ծադ­րեն դար­ձի հա­մար ի­րենց տր­ված «անց­նող ժա­մա­նա­կի սերն ու շնոր­հը, կարճ ըն­թաց­քը»։ Նժ­դե­հը բան­տում վախ­ճան­վեց` եր­կար տա­րի­ներ մարմ­նա­պես խա­չյա­լի նման չար­չար­վե­լով, սա­կայն հո­գով ա­զատ մնաց և օ­րեօր ա­վե­լի է պայ­ծա­ռա­նում, իսկ շատ դա­վա­դիր մար­դաս­պան­ներ ի­րենք հայ­տն­վե­ցին ճշ­մա­րիտ դա­տաս­տա­նի մեջ, որ նրանց ոչ միայն մարմ­նա­վոր, այլև հոգևոր խայ­տա­ռա­կու­թյունն էր ցույց տա­լիս և ժո­ղովր­դի մշ­տա­կան ար­հա­մար­հան­քի վար­ձը վաս­տա­կե­ցին: Պատ­մու­թյու­նը ներ­քին մի զզ­վան­քով ա­ռանձ­նաց­րեց նրանց, և զզ­վան­քը նրանց ա­րարք­նե­րի հան­դեպ փո­խանց­վում է սե­րունդ­նե­րին:

Եվ Նժ­դե­հին դա­տող ԽՍՀՄ-ն ին­քը ևս դա­տա­պարտ­վեց փլուզ­ման: Ա­սես չէր էլ ե­ղել: Դան­դաղ են պտտ­վում Տե­րու­նա­կան հող­մա­ղաց­նե­րը, բայց երբ հաս­նում է Սուրբ Հո­գուն որևէ հայ­հոյ­չի (ստո­ղի, մատ­նի­չի, մար­դաս­պա­նի, գոր­ծով ա­նար­գո­ղի, թա­լա­նո­ղի, զր­կո­ղի, հո­գե­խե­ղի, խար­դա­խո­ղի) ժա­մա­նա­կը, այդ­ժամ սկ­սում է «մանր ա­ղալ», մինչև «ա­մե­նա­վեր­ջին նա­քա­րա­կի­թը՝ պարտ­քի հոգևոր գրո­շը», և մա­հից ան­դին էլ կշա­րու­նա­կեն մանր ա­ղալ։

Մեր հա­մոզ­մամբ, չա­պաշ­խա­րած մեղ­քե­րի իս­կա­կան վայ­նա­սու­նը մա­հից այն կող­մում է սկս­վում կամ հենց հո­գին տա­լու պա­հին, ո­րով­հետև չա­փո­րո­շիչ­նե­րը, ըստ Աստ­ծո պատ­վի­րան­նե­րի, մնա­լու են, իսկ ա­պաշ­խա­րու­թյան պայ­ման­ներն ու ժա­մա­նա­կը նվա­զե­լու, հա­վա­սար­վե­լու զրո­յա­կա­նի: Ա­վարտ­վե­լու են։ Ո­րով­հետև ո­մանք ան­մահ Հո­գին փոր­ձե­ցին սպա­նել, մեռ­նող մար­մին դարձ­նել: ՈՒս­տի Սա­տա­նան մեր՝ մարդ­կանց, կոր­ծա­նու­մը ցան­կա­նա­լով, ձգ­տում է այս կյան­քում մո­լո­րեց­նել մեզ, մեր ժա­մա­նա­կը վատ­նել տալ, խա­բե­լով, թե իբր պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն չկա, որ­պես­զի տե­ղյակ չլի­նենք, թե մա­հից հե­տո, մա­նա­վանդ այն կող­մում, ինչ դա­տաս­տան է սպաս­վում, երբ. «Աստ­ծո հող­մա­ղաց­ներն սկ­սեն ա­վե­լի մանր ա­ղալ»։ Այն ժա­մա­նակ, երբ մարդն «Իր խո­սած յու­րա­քան­չյուր ան­միտ խոս­քի հա­մար ան­գամ սկ­սում է պա­տաս­խան տալ», սո­վո­րեց­նում է Հի­սուս: Այն­պես որ, Նժ­դեհ սպա­նող­նե­րին կթ­վա, թե Նժ­դե­հին սպա­նե­ցին, մինչ­դեռ մա­հից այն կողմ Նժ­դե­հը արևի նման շող­շո­ղում է, իսկ սպա­նող­նե­րը, խար­դա­խող­նե­րը, ա­տող­նե­րը, խե­ղող­նե­րը, ստող­նե­րը հայ­տն­վում են ի­րենց իսկ դա­տաս­տա­նի տակ: Եվ սա­տա­նա­յի բո­լոր մո­լո­րանք­նե­րին ճշ­մար­տու­թյան ճա­նաչ­մամբ ով այս աշ­խար­հում հաղ­թի, ա­մի­ջա­պես էլ ջա­նում է թող­նել այս աշ­խար­հում ա­մեն գայ­լա­յին գայ­թակ­ղու­թյուն և… ժա­մա­նա­կին ձգ­տում ա­պաշ­խա­րել։ Այդ է ի­մաս­տու­թյու­նը, ո­րով­հետև ոչ մեկս էլ այն­քան մեծ, ան­սահ­ման ժա­մա­նակ չու­նենք այս ան­կա­յուն, ան­ցո­ղիկ աշ­խար­հում, թե՛ ե­րե­խա լի­նենք և թե՛ ծեր։ Ո­րով­հետև ժա­մա­նա­կի լծակ­նե­րը թե­պետ կոտր­վում են ան­հա­տի մարմ­նի հա­մար, սա­կայն կյան­քը ոչ թե այդ­պես ա­վարտ­վում է, այլ նոր սկիզբ սկ­սում: Նժ­դե­հյան հոգևոր ու­սու­ցա­նում­նե­րը տա­նում են մար­դուն այն բա­նին, որ չլի­նի թե այս­տեղ հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­ցո­ղը այն կյան­քում հայ­տն­վի Նրա ձեռ­քում, ՈՒմ այս­տեղ հա­կա­ռա­կորդ դար­ձավ` ա­նօ­րե­նու­թյուն գոր­ծե­լը սի­րե­լով: Քա­նի որ այդ է ար­դար ճշ­մար­տու­թյու­նը, երբ ու­ղիղ դի­տենք ու դա­տենք։

«Ո՞րն է պատ­մու­թյան ա­մե­նաու­սա­նե­լի դա­սը.

Չկորց­նել չա­փի զգա­ցու­մը, երբ դիպ­վա­ծը մեր ա­խո­յա­նին մեր ձեռքն է հանձ­նել։ Վա­ղը կա­րող է պատ­մու­թյու­նը մեր ա­խո­յա­նին կար­գել դա­տա­վոր՝ մեզ դա­տե­լու հա­մար։ Ե­ղի՛ր ար­դար, ար­դար ե­ղիր, քան­զի դա՛ է լա­վա­գույն քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը։ Գիտ­ցի՛ր, մեր ար­դա­րու­թյու­նից մենք ենք ա­ռա­ջին շա­հո­ղը։

Մեր երկ­րագն­դի վրա դեռ ոչ ոք չի զղ­ջա­ցել ար­դար լի­նե­լու հա­մար։
Ճշ­մար­տո­րեն զո­րա­վորն է ար­դար։

Եվ միայն ար­դարն է ճշ­մար­տո­րեն զո­րա­վոր» (ՆԺ­ԴԵՀ, Բան­տա­յին գրա­ռում­ներ)։

Այդ­պես է ե­ղել բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րում։

Ա­ռանց Աստ­ծո կո­րած է մարդ ա­րա­րա­ծը. այդ եզ­րա­կա­ցու­թյանն է հան­գում Նժ­դե­հը և կրո­նից մար­դու հե­ռա­նա­լը դի­տում է որ­պես տգի­տու­թյամբ ինք­նա­դա­տաս­տան, ինք­նաս­պա­նու­թյուն ու մար­դաս­պա­նու­թյուն։ ՈՒս­տի երկ­րիդ մեջ լա­վա­գույնս պի­տի Ա­վե­տա­րա­նը՝ Սր­բու­թյու­նը աշ­խա­տի, որ­պես­զի մար­դը հան­ցանք­նե­րից հետ դառ­նա և Աստ­ծո դա­տաս­տա­նից զերծ մնա։ Դա­տաս­տան, որ մար­դու մա­հից հե­տո է լիար­ժեք սկս­վում և ոչ թե մա­հով վեր­ջա­նում: Մա­հով վեր­ջա­նա­լը ինչ­պես խա­բում են ո­մանք կամ տգետ­ներն են թու­թա­կում այ­լոց ստած­նե­րը:

«Իր Ա­րար­չի դեմ գոր­ծո­ղը պի­տի չքաշ­վի գոր­ծել և իր նման­նե­րի դեմ» ա­հա կարևոր այն ի­մաս­տու­թյու­նը, որ Աստ­ված մար­դուն մա­տու­ցում է Նժ­դե­հի ըն­տիր շե­փո­րու­մով։ Այն քա­րո­զիչ­նե­րը, հոգևոր և քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րը, ով­քեր Աստ­ծո խոս­քե­րը փո­փո­խում են կամ ի­րենց ա­սա­ծի, ի­րենց ա­ղո­թա­ծի հա­կա­ռակն են ապ­րում, ստում ու ստա­գոր­ծում, մի՞­թե ի­րենց Ա­րար­չի դեմ չեն աշ­խա­տում։ Այդ­ժամ, բնա­կա­նա­բար, չեն վա­րա­նի ի­րենց նման­նե­րի, ի­րենց ժո­ղովր­դի դեմ գոր­ծելն էլ։ Եվ այդ­պես էլ ա­նում են` ի դա­տաս­տան ի­րենց վաղ­վա:

ՈՒս­տի, մեր ժո­ղովր­դին. «Հո­գով վե­րա­նո­րո­գել է պետք», հա­մոզ­ված է և վս­տա­հեց­նում է մեզ Նժ­դե­հը։

Քա­նի որ՝ «Մար­դը, գա­ղա­փա­րի աստ­վա­ծա­շունչ մարդն է մե­ռել, մարդն է պա­կա­սում մեզ ե­սա­կա­նու­թյան ու մաղ­ձի, նյու­թա­պաշ­տու­թյան ու շա­հի այս ան­փա­ռու­նակ ու կոշ­մա­րա­յին օ­րե­րում» (ՆԺ­ԴԵՀ. Եր­կեր, հտ. 2)։

Իսկ մյուս կող­մից էլ պատ­մու­թյու­նը՝ բնու­թյան, Աստ­ծո խղճմ­տան­քով զա­վակ­նե­րից պա­հան­ջար­կու է դառ­նում ի­րենց նախ­նի­նե­րի մեղ­քե­րի դի­մաց։

«Պատ­մու­թյու­նը որ­դի­նե­րի մեջ հա­լա­ծում և պատ­ժում է հայ­րե­րի մեղ­քե­րը հին» (ՆԺ­ԴԵՀ, Ցե­ղի ո­գու շար­ժը)։

Ել­քը հո­գով վե­րա­նո­րոգ­վելն է մնում։

Նժ­դե­հը կյան­քի ճա­նա­չո­ղու­թյամբ վկա­յում է այն, ինչ Հին Կտա­կա­րա­նի Օ­րեն­քից հայտ­նի է մեզ։ Որ­դի­նե­րը մինչև 3-4 սե­րունդ պար­տա­վոր են մա­հա­ցած հայ­րե­րի հա­մար այն ա­մե­նում, որ նրանք (հայ­րե­րը) զլա­ցել են Աստ­ծո փր­կա­րար կամ­քով ապ­րել-կա­տա­րել, այ­սինքն՝ ի­րենց իսկ և որ­դի­նե­րի ու թոռ­նե­րի օ­գու­տի դեմ են ապ­րել և ստա­գոր­ծել։ Եվ չա­րա­բախ­տու­թյուն է, երբ որ­դի­ներն ի­րենց հայ­րե­րի նման ան­փա­ռու­նակ ապ­րեն՝ չա­պաշ­խա­րե­լով հայ­րե­րի մեղ­քե­րը. «ե­թե ի­րենց հա­սա­նե­լիք խա­չը չկ­րեն»։ Մա­նա­վանդ, երբ Քրիս­տոս այդ բե­ռը թեթևաց­նում է, օգ­նում «յու­րա­քան­չյու­րիս՝ մեր ան­հա­տա­կան խա­չը շնորհ­նե­րի մխի­թա­րու­թյամբ վերց­նե­լու մխի­թա­րու­թյամբ»։ Օ­րեն­քով այդ անհ­նար դուրս ե­կավ. Հարկ էր մեզ հետևել Շնոր­հի՛ Ա­վե­տա­րա­նին: Այն ինչ-որ հրա­մա­նով ան­կա­րե­լի էր, պա­հան­ջով ան­տա­նե­լի, այժմ շնոր­հով տա­նե­լի և մխի­թա­րա­կան է դառ­նում: Քրիս­տոս քեզ հետ հա­վա­սար սկ­սում է քո իսկ խա­չը կրել, որ քա­ջա­լեր­վե՛ս ու սի­րե՛ս ար­դա­րու­թյու­նը: Մա­նա­վանդ որ Քրիս­տոս ար­ժա­նի հա­վա­տա­ցող­նե­րին ա­զա­տագ­րում է այն ա­նեծք­նե­րից, ո­րոնց տակ ենք մեր նախ­նի­նե­րի կամ մեր­ձա­վոր­նե­րի պատ­ճա­ռով: Իսկ նախ­նի­նե­րի մեղ­քե­րը խա­չի նման հե­զո­րեն կրող­նե­րին Աստ­վա՛ծ է օգ­նա­կան և մշ­տա­պե՛ս: Ի վեր­ջո սե­րը հրա­մա­նով չի լի­նում` ո՛չ մեր­ձա­վո­րի և ո՛չ էլ Հայ­րե­նի­քի հան­դեպ: Այս­տեղ ինք­նա­կամ խա­չակ­րու­թյունն է պետք, հո­գով հա­սուն մար­դու խա­չակ­րու­թյուն: Մենք հա­ճախ նշում ենք Գրի­գոր Լու­սա­վոր­չի 14 տա­րի­նե­րի հա­նի­րա­վի բան­տար­կու­թյու­նը հո­րում, սա­կայն մո­ռա­նում ենք, որ մեծ Սուր­բը բան­տարկ­վեց իր հոր հան­ցան­քի դի­մաց։ Մի քա­նի խոս­քով վեր­հի­շենք, ո­րով­հետև Սուրբ Գրի­գո­րը Լու­սա­վո­րիչ դար­ձավ նաև իր որ­դի­նե­րով ու նրանց ժա­ռանգ­նե­րով էլ, ո­րոնք եր­կար ժա­մա­նակ­ներ Հա­յոց հո­տը հով­վե­լու խա­չը կրե­ցին և նշա­նա­վոր մար­դիկ ե­ղան մեր ողջ ազ­գու­թյան հա­մար, ինչ­պես Ներ­սես Մե­ծը, սուրբ Սա­հակ Պարթևը, Վար­դան Զո­րա­վա­րը և այլ մե­ծա­նուն, ազն­վա­կերտ, Քրիս­տո­սան­վեր այ­րեր: Եվ այս­պես, սքան­չե­լի Գրի­գո­րը Ա­վե­տա­րա­նի ա­ռա­կի այն ցո­րե­նի հա­տի­կի նման ե­ղավ, որ իր վար­քով բա­զում սքան­չե­լի ու հաղթ պտուղ­ներ տվեց Հա­յոց աշ­խար­հի հոգևոր շե­նաց­ման հա­մար և տա­լու է դեռ` մինչև այս աշ­խար­հի ա­վար­տը:

Սուրբ Գրի­գորն ին­քը Քրիս­տո­սի վար­դա­պե­տու­թյամբ կերտ­ված մեծ հաղ­թա­նա­կող­նե­րից է, ո­րով­հետև ե­թե այ­սօր մե­կի հայ­րը մար­դաս­պան լի­նի կամ մեկ այլ հան­ցան­քի տեր, որ­դի­նե­րը դիտ­վում են որ­պես ա­րա­տա­վոր­ներ և հա­սա­րա­կու­թյան կող­մից մերժ­ված ու պա­խա­րա­կե­լի, հա­ճախ, ի­րենք էլ դառ­նա­լով շեղ վար­քի տե­րեր, իսկ Գրի­գո­րի հայ­րը՝ Ա­նակ Պարթևը, դա­վադ­րու­թյամբ սպա­նեց Հա­յոց Խոս­րով թա­գա­վո­րին: Սա­կայն Ա­նա­կի որ­դի Գրի­գո­րը, ման­կուց մե­ծա­նա­լով քրիս­տո­նյա մեկ այլ ըն­տա­նի­քում, հա­վա­տա­լով և տի­րա­պե­տե­լով ար­դեն սուրբ Ա­վե­տա­րա­նը և լսե­լով, թե իր հայրն ինչ չա­րիք է գոր­ծել, ո­րո­շեց նրա ծանր հան­ցանքն ա­պաշ­խա­րել՝ Սուրբ Ա­վե­տա­րա­նի Լույսն ու փր­կու­թյու­նը քա­րո­զե­լով Խոս­րո­վի որ­դուն՝ Տր­դատ ար­քա­յին: Եվ ա­հա այդ ա­պաշ­խա­րու­թյան հա­մար էր, որ մեծ սուր­բը ե­կավ ըն­դուն­վեց Հա­յոց Տր­դատ թա­գա­վո­րի մոտ, որ­պես գրա­գիր ծա­ռա­յե­լու: Այն մտ­քով, թե` իմ հայ­րը քո հո­րը սպա­նեց, բայց ես Քրիս­տո­սի ոս­կի վար­դա­պե­տու­թյամբ քո մեջ հա­վի­տե­նա­կան կյանք եմ սերմ­նա­ցա­նե­լու և այդ­պես եմ ա­պաշ­խա­րե­լու իմ հոր հան­ցան­քը:

Ծնո­ղա­սի­րու­թյան և որ­դիա­կան ա­պաշ­խա­րու­թյան այս մի լուրջ օ­րի­նակ է, որ սուրբ Գրի­գո­րը դրեց բո­լոր այն զա­վակ­նե­րի ա­ռաջ, ո­րոնց հայ­րե­րը մեծ ու փոքր հան­ցանք­նե­րի տե­րեր են: Տր­դատն այդ­ժամ կռա­պաշտ էր և զայ­րա­նում էր Գրի­գո­րից լսե­լով ճշ­մար­տու­թյան և Տիե­զե­րա­կան վար­դա­պե­տու­թյան մա­սին: Եվ այդ պատ­ճա­ռով նա բազ­մա­թիվ ծանր ու ան­մարդ­կա­յին չար­չա­րանք­նե­րի են­թար­կեց մար­դաս­պա­նի որ­դուն: Գրի­գո­րը ոչ միայն հե­զու­թյամբ են­թարկ­վեց իր հոր հան­ցան­քի դի­մաց Խա­չյա­լի նմա­նու­թյամբ չար­չա­րանք­ներ կրե­լուն, այլև չդա­դա­րեց այդ չար­չա­րանք­նե­րի ժա­մե­րին էլ իր հրա­շունչ քա­րոզ­նե­րը` հա­նուն Տր­դա­տի հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի: Եվ երբ Տր­դա­տը, որ նա­խա­պես չգի­տեր և լսեց, թե սուրբ այ­րը նաև որ­դին է Ա­նակ Պարթևի, որ իր հորն սպա­նել է, նրան նե­տել տվեց Խոր վի­րա­պի հո­րը, ուր նե­տում էին մա­հա­պարտ­նե­րին: Եվ մեծ այ­րը իր հոր հան­ցան­քի դի­մաց այդ Խա­չը կրե­լու դեմ երբևէ չբո­ղո­քեց, ինչ­պես որ Քրիս­տոս ոչ միայն չբո­ղո­քեց ողջ մարդ­կու­թյան հան­ցան­քի Խա­չը կրե­լիս և չխոր­շեց ի­րեն մար­դու Որ­դի էլ ան­վա­նեն, այլև հայ­տա­րա­րեց, որ «Յու­րա­քան­չյուրն, ով իր Խա­չը չվերց­նի և իր հետևից չգ­նա՝ ի­րեն ար­ժա­նի չէ»։

Սուրբ Գրի­գորն իր խա­չը կրե­լուց չփա­խավ, և նրա սե­րունդն այդ խա­չակ­րու­թյամբ դար­ձավ կա­թո­ղի­կոս­նե­րի, հա­յոց մե­ծա­նուն ու սիր­ված այ­րե­րի, ազ­գան­վեր զո­րա­վար­նե­րի սե­րունդ։

Ա­հա թե հա­նուն հայ­րե­րի խա­չակ­րու­թյու­նը Տի­րոջ օ­րի­նա­կի հա­մա­ձայն տա­նե­լով` հան­ցա­վոր­նե­րի որ­դի­նե­րը ինչ­պես կա­րող են ի­րենց ազգն ու ցե­ղը բարձ­րաց­նել, բա­զում ախ­տե­րից մաք­րել ու սր­բաց­նել եր­կն­քի ներ­քո: Սր­բա­զան խա­չակ­րու­թյան շնոր­հիվ: Եվ ոչ թե պի­տի տրտն­ջալ թե` մեր հայ­րե­րի հան­ցանք­նե­րի պատ­ճա­ռով ինչ թշ­վառ ճա­կա­տա­գիր ու­նենք, որ օ­րեն­քի ան­փո­փոխ ա­նեծքն է, այլ մեր խա­չե­րը վերց­նե­լուց պի­տի չփախ­չենք, չխոր­շենք, երբ հա­սու լի­նենք այդ վեհ ըմբ­ռն­մա­նը: Եվ մեր սե­րուն­դը պի­տի նման խաչ վերց­նե­լով սր­բա­նա, ազ­նա­վա­կերտ­վի ու բարձ­րա­նա: Վե­հա­նա: Նժ­դե­հը նման խա­չակ­րու­թյան կող­նա­կիցն էր և ա­սում է` ե­թե խաչդ չես վերց­նում, միևնույնն է` պատ­մու­թյան դա­տաս­տա­նից չես փախ­չի, որ հայ­րե­րի հան­ցանք­նե­րի հա­մար բռ­նեց­նում է որ­դի­նե­րին:

ՈՒ­րեմն, որ­դի­ներն այն­քան ի­մաս­տուն պի­տի լի­նեն, որ քաջ լի­նեն ի­րենց սերն­դա­բա­նա­կան խա­չը ինք­նա­կամ վերց­նել և դե­պի սր­բու­թյուն տա­նել, ի­րենց ան­հա­տա­կան գող­գո­թա­յում նա­հա­տա­կու­թյամբ սե­րուն­դը սր­բա­գոր­ծե­լու հա­մար: Այդ­պես ա­զատ­վե­լով այն ախտ ու ա­ղետ­նե­րից, շա­րու­նա­կա­կան ծա­գող թշ­վա­ռու­թյուն­նե­րից, որ ի բնե, 3-4 և ա­վե­լի սե­րունդ, որ­պես խա­չի բեռ` հան­դի­պում և հան­դի­պե­լու է ճա­նա­պար­հիդ, մինչև տե­սա­կիդ ու ազ­գիդ մեջ չել­նեն ի­րենց ազ­գա­ցե­ղա­յին խա­չը հե­զու­թյամբ կրող­նե­րը, ի­րենց ազգ ու ցե­ղը խա­չակ­րու­թյամբ սր­բա­գոր­ծող­նե­րը: Քրիս­տո­սի նման` հա­նուն ժո­ղո­վուրդ սի­րե­լիիդ: Քաջ լի­նենք, մեր հայ­րե­րի թո­ղած խա­չի բե­ռը չմեր­ժե՛նք մի օր վերց­նել: Մա­նա­վանդ, ինչ­պես ա­սա­ցինք, այդ ա­նե­լը Աստ­ծո Հո­գու շնորհ­նե­րով մխի­թա­րա­կան է, բայց հին օ­րենք­նե­րով անհ­նար էր:

«Ա­մե­նա­ծան­րը,- ա­սում է Նժ­դե­հը,- ժո­ղովր­դիդ ճա­կա­տագ­րի խա­չը կրելն է»:

Մաք­սիմ ՈՍ­ԿԱ­ՆՅԱՆ

Կրո­նի տե­սա­բան

Աղբյուր՝ Irates.am

Հետևեք մեզ նաև Telegram-ում